Erdoğan Yahudilerin Pesah (Hamursuz) ve Hristiyanların Paskalya bayramlarını kutladı

Erdoğan yayınladığı mesajlarla Türkiye’deki Yahudi ve Hristiyan toplumlarının bayramlarını kutladı.

16 Nisan’daki mesajında “Hamursuz diye de adlandırılan Pesah, tüm vatandaşlarımızın kendi kültür, din ve geleneklerini özgürce yaşayabildiklerinin en önemli göstergelerinden biridir.” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yahudi vatandaşlara yönelik olarak şu ifadeleri kullandı:

MUSEVİ VATANDAŞLARIMIZI EN İÇTEN DUYGULARIMLA TEBRİK EDİYORUM”

“Yahudilerin Mısır’da esaretten kurtulmalarını simgeleyen, Musevilik inancının en önemli dini bayramlarından biri olan Pesah vesilesiyle, Musevi vatandaşlarımızı en içten duygularımla tebrik ediyorum. Hamursuz diye de adlandırılan Pesah, tüm vatandaşlarımızın kendi kültür, din ve geleneklerini özgürce yaşayabildiklerinin en önemli göstergelerinden biridir.

Yüzyıllardan beri toplumumuzun ayrılmaz bir parçası olan Türk Musevi Cemaati, ekonomik, ticari ve içtimai hayatımızın bütün alanlarında ülkemize önemli katkılarda bulunmaktadır. Huzur ve güven içinde bir arada yaşadığımız, ülkemizin eşit birer ferdi olan Musevi vatandaşlarımız başta olmak üzere tüm Musevilerin Hamursuz Bayramı’nı tebrik ediyor, kendilerine esenlikler diliyorum.”

HRİSTİYAN VATANDAŞLARIN PASKALYA BAYRAMINI DA KUTLADI

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hristiyan vatandaşların Paskalya Bayramı’nı yayımladığı mesajla kutladı. Erdoğan, “Başta Hristiyan vatandaşlarımız olmak üzere tüm Hristiyanların Paskalya yortularını bir kez daha kutluyor, kendilerine esenlik dileklerimi iletiyorum” ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanlığı’ndan paylaşılan yazılı açıklamada, Erdoğan şu ifadelere yer verdi:

“Muhtelif kilise ve gruplara mensup Hristiyan vatandaşlarımızın Paskalya Bayramı’nı tebrik ediyorum. Saygı ve sevgiyi merkezine alan bir medeniyetin mensupları olarak Anadolu’yu binlerce yıldır barış yurdu yapan tüm vatandaşlarımızın kendi din, kültür ve geleneklerini özgürce yaşayabilmelerine büyük önem atfediyoruz.”

Erdoğan mesajında, Paskalya’nın birlikteliğin, kardeşliğin ve paylaşmanın simgesi olduğunu vurgulayarak, “Paskalya’nın insanlığa getirdiği barış ve sevgi ruhunun her daim yanımızda olmasını diliyorum” dedi.

PESAH HAMURSUZ BAYRAMI NEDİR? NEDEN KUTLANIYOR?

Fısıh Bayramı veya Pesah kutlaması, Yahudilikte her yıl bir hafta süren bir anma törenidir. Festival, Yahudi halkının kölelikten kurtuluşunu kutlar ve antik Mısır dönemine dayanır. Burada Fısıh Bayramı’nın ardındaki tarihi ve kutlama hakkında bazı ilginç, sıra dışı ve az bilinen gerçekleri inceliyoruz.

2025 Pesah Bayramı ne zaman?

Fısıh Bayramı, en önemli Yahudi bayramlarından biridir. Çıkış Kitabı’nda anlatıldığı gibi, İsrailoğullarının eski Mısır’daki kölelikten kurtuluşunu anar. Özgürlük, kurtuluş ve inanç temalarını kutlar. Fısıh Bayramı’nın tarihleri ​​her yıl değişir ve geleneksel İbrani takvimine dayanır.

Pesah 2025 (İbranice’de Fısıh Bayramı anlamına gelir) Cumartesi, 12 Nisan 2025’te gün batımında başlar ve Pazar, 20 Nisan 2025’te gün batımında sona erer . İsrail’de ve Reformist Yahudiler tarafından yedi gün boyunca, İsrail dışındaki birçok kişi tarafından ise sekiz gün boyunca kutlanır. Fısıh Bayramı’nın ana kutlaması her akşam gün batımından sonra gerçekleşir.

 

Fısıh Bayramı’nın anlamı nedir?

Festivalin arka planı İncil’deki Exodus anlatısında yatmaktadır. İsrailliler Firavun tarafından köleleştirilmiş, zor koşullara ve zorunlu çalışmaya katlanmıştır. Musa onları özgürlüğe götürmek için seçilmiştir, ancak Firavun onları serbest bırakmayı reddetmiştir. Firavunu zorlamak için Mısır’a 10 bela verilmiştir, sonuncusu ilk doğanların ölümüdür.

İsrailliler, kapı direklerini kuzu kanıyla işaretleyerek bu son beladan kurtuldular ve Ölüm Meleği’nin evlerinin ‘üzerinden geçmesini’ sağladılar . Bu eylem, bayrama adını verdi: Fısıh. Son beladan sonra, Firavun yumuşadı ve İsrailliler aceleyle Mısır’dan kaçtılar ve ekmeklerinin mayalanması için zaman bırakmadılar. Bu yüzden matzah veya mayasız ekmek, bayramın merkezi bir sembolü ve geleneğidir.

Fısıh Bayramı, ritüel bir yemek olan Seder ile kutlanır. Haggadah ve sembolik yiyecekler aracılığıyla Exodus hikayesini yeniden anlatır ve herkesin (küçük çocuklar dahil) büyüleyici köken hikayesiyle etkileşime girmesine yardımcı olur. Acı otlar köleliğin acısını temsil eder. Haroset, harcı simgeleyen tatlı bir karışımdır. Bayram ayrıca hametz’i (mayalı ürünler) yasaklar. Alçakgönüllülüğü ve saflığı simgeler.

Pesah nasıl kutlanır?

Fısıh Bayramı’nın ilk akşamında, insanlar özel bir seder gecesi ile birlikte kutlama yaparlar. Bu gece, o güne kadar geçen haftalarda iyice planlanır. Bazı evlerde, insanlar festivalin ikinci akşamında da seder gecesi yaparlar. Tipik bir seder, iyi bilinen ve onurlandırılan gelenekleri kutlamak için bir araya gelen aile ve arkadaşlarla dolu bir masayı içerir. Masa genellikle semboller, şarap ve anlatılmaya hazır hikayelerle donatılır.

Başlamak için, kutlayanlar geleneksel duaya katılacaklardır. Herhangi bir yiyecek ve şarap tüketilmesine izin verilmeden önce bazı dualar okunur. Özel bir tabakta, festivalin geleneklerini anan tipik Pesah yemeği bulunur.

Masada bulunan özel seder tabağında şu semboller yer alır:

Matzo (mayasız ekmek)

Matzoh, İsraillilerin ekmeklerinin kabarması için zaman bırakmadan Mısır’ı aceleyle terk etmek zorunda kalmalarını sembolize eder. Bu, hikayenin ilk sembolüdür ve duadan sonra ve yemek boyunca yemek için masanın etrafında dağıtılır.

Maror (acı otlar)

Acı otlar, İsraillilerin Firavun’un yönetimi altında katlandıkları köleliğin acısını ve sertliğini sembolize eder. Yaygın olarak kullanılan acı otlar arasında yaban turpu veya marul bulunur. Seder sırasında katılımcılar, atalarının fiziksel ve duygusal olarak çektiği acılarla bağ kurmak için maror yerler.

Chazeret (acı marul)

Chazeret, genellikle Seder tabağına yerleştirilen ek bir acı ottur. Rolü maror gibi olsa da, sembolizm ve gelenekte kendi nüanslarını taşır. Bazı geleneklerde chazeret, başlangıçta tadı hafif olsa da zamanla acılaşabilen marul bitkisinin saplarını ifade eder.

Maror gibi chazeret de İsraillilerin Mısır’da katlandıkları köleliğin sertliğini ve acılığını sembolize eder. Romaine marulunun olgunlaştıkça tatlıdan acıya doğru ilerlemesi, aynı zamanda İsraillilerin Firavun’un yönetimi altında çektikleri acının kademeli olarak yoğunlaşmasını yansıtır. Başlangıçta Mısır’da hoş karşılanan bu muamele, nesiller boyunca kötüleşti.

Chazeret, özellikle yaban turpu yerine marul gibi daha hafif bir alternatifi tercih edenler için, marorun ikinci seçeneği olarak sıklıkla kullanılır.

Haroset (fındık ve meyve ezmesi)

Haroset, İsraillilerin kölelik döneminde tuğla inşa etmek için kullandıkları harcı temsil eden tatlı, macun benzeri bir karışımdır. Genellikle doğranmış elma, fındık, şarap ve baharatlarla yapılır, ancak tarifler kültürel geleneğe göre değişir – bazı insanlar haroseti toplamak için Matzoh kullanırken, diğerleri tek başına yemeyi tercih eder.

Harosetin tatlılığı, marorun acılığına bir tezat oluşturarak, zorlukların ortasında bile kurtuluşun umudunu ve tatlılığını sembolize eder. Maror ve haroset birlikte, Fısıh hikayesinin ikiliğini resmeden dokunaklı bir kombinasyon yaratır: baskının acısı ve özgürlüğün tatlılığı.

Karpas (Maydanoz, tuzlu suya veya sirkeye batırılmış)

Maydanoz veya Karpas, İsraillilerin köleleştirilmeleri ve özgürleşmeleri sırasında yaşadıkları yenilenme, umut ve tatlı-acı deneyimler temalarına dayanan önemli sembolik ve tarihi öneme sahiptir. Seder sırasında maydanoz, İsraillilerin Mısır’daki kölelik yıllarında döktükleri gözyaşlarını simgeleyen tuzlu suya batırılır. Bu eylem, katılımcıları atalarının çektiği acılarla ilişkilendirir.

Köleliğin gözyaşlarını ve yenilenmenin sevincini anımsatan maydanoz, bugün yaşanan özgürlükler ve nimetler için tevazu ve şükran duygusunu teşvik eder.

Zeroa (kuzu kemiği)

Kuzu kemiği, İsrailliler tarafından Mısır’dan ayrılmalarının arifesinde kurban edilen Fısıh kuzusunu temsil eder. Tevrat’ta talimat verildiği gibi, kuzunun kanı, 10. bela sırasında -ilk doğanların ölümü- Ölüm Meleği’nin onları ‘geçmesi’ için evlerinin kapı direklerini işaretlemek için kullanılırdı.

Kuzu kemiği, Fısıh Bayramı sırasında Kudüs’teki Tapınak’ta yapılan fedakarlıkların bir hatırlatıcısı olarak hizmet eder. Tapınak ayaktayken, Fısıh kuzusu festivalin ayrılmaz bir parçasıydı.

Beitzah (kızarmış yumurta)

Beitzah, Pesah festivali sırasında Tapınağa getirilen şenlikli bir kurban olan Chagigah sunusunu temsil eder. İkinci Tapınağın MS 70’te yıkılmasından bu yana, yumurta Tapınağın kaybı ve bu kurbanların sona ermesi için yas tutmanın bir sembolü olarak hizmet eder. Katılımcılara Tapınak olmadan Yahudi ibadetinin eksik doğasını hatırlatır ve sonunda restore edilmesi umudunu güçlendirir.

Bu sembollerin her biri festivalin öyküsünün bir bölümünü temsil ediyor ve gecenin düzeninde büyük öneme sahip.

Pesah’ın başlıca gelenekleri nelerdir?

Seder tabağının yanı sıra, Pesah’ta birçok gelenek gerçekleşir. İşte çoğu Yahudi ailesinde ve topluluğunda bulabileceğiniz en yaygın olanlardan bazıları:

Dört Soru

Geleneksel sederin ana noktalarından biri maggid’dir, Mısır’dan Çıkış hikayesinin anlatılmasıdır. Bu hikaye, sederdeki en genç kişinin Mah Nishtanah’ı (“Bu gece neden farklı?”) okuması ve Dört Soruyu sormasıyla başlar. Bu sorular, bu gecenin diğer tüm gecelerden neden farklı olduğunu anlatmak için itici güç sağlar.

Dört Sorunun amacı merak uyandırmak ve masa etrafında tartışmaya davet etmektir. Sorular ayrıca ebeveynlere ritüellerin tarihini ve önemini açıklama fırsatı sunar. Son olarak, bu gelenek İsraillilerin köleliğini yeni buldukları özgürlükle karşılaştıran uygulamalara odaklanmaktır.

Afikomenler

Matzahın orta parçası olan afikomen’i saklama geleneği sederin başlangıcında gerçekleşir. Afikomen erkenden ikiye bölünür. Büyük parça bir peçeteye sarılır ve genellikle seder’i yöneten yetişkin tarafından evde saklanır. Yemekten sonra, seder’in daha genç katılımcıları onu aramaya teşvik edilir ve kazanan küçük bir ödülle ödüllendirilebilir. Bu eğlence unsuru geleneği sürdürür ve daha genç katılımcıların festivalin bir parçası gibi hissetmelerine yardımcı olur.

Fısıh Bayramı hakkında ilginç gerçekler

Fısıh Bayramı eski bir bayramdır

Yahudilik birçok festival ve bayram etrafında kurulmuştur, ancak Pesah bunların en eskisidir. 3000 yıldan daha eski olan bu bayram, Yahudi inancındaki en uzun süredir devam eden kutlama olmaya devam etmektedir ve bu nedenle özellikle yüksek bir saygı görmektedir.

2. En büyük mega matzoh topu NYC’de yaratıldı

Fısıh Bayramı’nın kalbindeki önemli yiyecek aynı zamanda rekor kıran bir şey olabilir. Dünyanın en büyük matzo topu 2009 yılında New York’ta yapıldı. Şef Anthony Silvestry tarafından yapıldı ve 22.9 inç genişliğinde ve devasa 267 libre ağırlığındaydı.

3. Nepal dünyanın en büyük sederine ev sahipliği yapıyor

Şaşırtıcı bir şekilde, Hindu ve Budist olarak bilinen bir ülke olan Nepal, dünyanın en büyük seder şölenine ev sahipliği yapıyor. 1000’den fazla katılımcıyı çekiyor ve her yıl Katmandu’da düzenleniyor. Ulusal hizmetten sonra dünyayı keşfetmek isteyen İsrailli gezginler için popüler bir yer haline geldi, bu nedenle süper boyutlu bir seder için mükemmel bir yer.

4. Evcil hayvanlar bile Fısıh Bayramı’nda farklı şekilde yemek yiyor

Fısıh Bayramı boyunca, tüm Yahudi evleri hametzden arındırılmış olmalıdır. Bu, buğday, yulaf, çavdar, arpa ve kavuzlu buğday gibi tahıl içeren hiçbir yiyeceğin evde bulunamayacağı anlamına gelir, hatta hayvanların yemesi için bile. Yahudi hanelerinin dini görevlerini tam olarak yerine getirebilmesi için Fısıh Bayramı’na uygun evcil hayvan mamaları giderek yaygınlaşıyor.

5. Kurtuluş, minnettarlık ve hikayeler

Fısıh Bayramı, tarihi bir anmadan çok daha fazlasıdır. Özgürlüğe duyulan kalıcı insan özlemini kutlayan, derin bir şekilde ruhsal ve toplumsal bir deneyimdir. Ritüelleri, sembolleri ve hikayeleriyle Fısıh Bayramı, katılımcıları kurtuluş, minnettarlık ve inanç yolculuklarını düşünmeye davet ederek geçmiş mücadeleleri şimdiki ve gelecekteki umutlarla birleştirir.